Veel van de patiënten die zijn gediagnosticeerd met Ehlers Danlos hebben last van meerdere chronische aandoeningen. Dat noemen we comorbiditeiten. De meest voorkomende comorbiditeiten zijn opgesomd in onderstaand rijtje.
Hoofdpijn
(Pocinki A. 2010), migraine.
- Overbelasting van de nek
- TMJ problemen
- Autonome dysfunctie
- CCI (Rozen T.D. et al.)
Oogpijn
- Keratitis sicca (droge ogen syndroom)
- Keratoconus
- Myopie (bijziend)
- Blauwe sclera
Neus en mond
- Scheef neusseptum
- Slaapapneu en hypopneu
- Dysfonie
Astma-achtige symptomen
Veranderingen in de mechanische eigenschappen van de bronchiale luchtwegen en het longparenchym kunnen ten grondslag liggen aan de verhoogde neiging van de luchtwegen tot collaps bij astmatische kinderen (Soyucen and Esen 2010)
Tandheelkundige kenmerken
- Dental crowding (verdringing van tanden/kiezen)
- Hoog verhemelte
- Bloedend tandvlees
- Gingivitis (door tandenpoetsen en/of door moeizaam tandenpoetsen door problemen met de handen/armen)
- Tanden zijn beweeglijker (opletten bij orthodontie)
- Resistent voor lokale verdoving
- Droge mond
- TMJ
Chronische overbelasting van de nek
- De ligamenten zijn te zwak om het hoofd te steunen en de spieren van de nek moeten meer werk verrichten waardoor overbelasting. Daarnaast zijn de schouders ook vaak te ‘los’ waardoor er meer ‘trekkracht’ op de nek komt.
Schouders
- MDI (multidirectional shoulder instability) Hawkins R.J. et al 1984/Silliman J.F. 1993/Johnson S.M. 2010
- Sternoclaviculair gewricht
- Acromioclaviculair gewricht
- Glenohumerale gewricht
- Uitstekende schouderbladen (Vleugels) Dit kan pijn geven bij zitten en liggen omdat de schouderbladen uitsteken
Borstkas en ribben
- Slipping rib syndroom (Udermann B.E. 2005/ Tinkle B.T. 2010) door slappe sternocostale ligamenten, kan alleen al door hoesten, neussnuiten en/of lachen ontstaan.
- Rib (sub)luxatie
- Costochondritis, overgang van borstbeen naar ribben is ontstoken (Pocinki A.G. 2010)
- TOS, thoracic outlet syndroom) Compressie op de zenuwen en bloedvatten (Feinberg J.H. 2009) Hypermobiliteit van de schouderbladen en/of de schouder instabiliteit kan spanning veroorzaken op de neurovasculaire structuren in de thoracale outlet regio en leiden tot TOS-achtige symptomen (Feinberg J.H. 2009/ Chopra P. 2015)
Hart
De ondersteunende structuren van het hart bestaan uit bindweefsel, inclusief de kleppen en de grote bloedvaten.
- Lekkende hartkleppen, mitralisklep
- Vergrote aorta ‘wortel’
Elleboog
- Overstrekking
- (sub)luxatie
Pols/hand/vingers
- Verminderde handfunctie
- Carpaal Tunnel Syndroom
- Ganglion cystes
- Arachnodactyly (lange vingers)
Rug
- Overbelasting door de slappe ligamenten
- Discus prolaps
- Artrose facetgewrichten
- Durale cystes
- Verwijding dura
- Spinaal pijn syndroom
- Lumbale discus prolaps
- Defect van pars interarticularis (spondylolisthesis), overbelasting-/vermoeidheidsfractuur.
- Spondylolisthesis, degeneratie van de rug kan ook ontstaan door overbelasting-/vermoeidheidsfracturen veroorzaakt door extreme overstrekking van de rug
- Kyfose
- Scoliose
- CCI
- Durale ectasie
- Chiari Malformatie
- Tethered Cord Syndroom
Bekken
- Sacro-iliacaal (SI)-gewrichts instabiliteit
- Pelvicgordel pijn bij staan op 1 been, lopen, trap oplopen, omdraaien in bed, benen apart bewegen (voorbeeld uit de auto stappen), benen spreiden.
Heup
- Snapping hip syndroom
- (sub)luxatie
- FAI (femero acetabulair impingment
- Bursitis
Maag- of darmdisfunctioneren
- Gegeneraliseerde buikpijn
- Opgeblazen gevoel
- Misselijkheid
- Zuurbranden
- Braken
- Obstipatie
- Diarree
- Verstoorde contractie van de maag/darm
- Gastroparesis
- Hernia (buikwand)
- Hiatus hernia (wanneer stuk van de maag in de thorax komt)
- Aambeien
- Anale scheurtjes
- Incontinent voor faeces
- Rectumprolaps
Dr Alan Hakim, HMSA website 2014 www.hypermobility.org/Levy H.P. et al 1999/Zarate N. et al 2010, Fikree A. et al 2013
Zwangerschap en bevallen
- Vroeggeboorte
- Fluxus post partum (baarmoeder wil niet samentrekken)
- Dislocatie van staartbeen
- Verwijding van symphyse
- Epidurale anesthesie, effect is minder
- Spinale anaesthesie, werking minder lang
- Nazorg ivm hormonale verweking meer (sub)luxaties o.a. ook in bekkengebied, meer zorg nodig voor moeder en kind
- Kinderen 50% kans op EDS/HSD
Urogenitaal
- Urine incontinentie
- Overstrekking blaas
- Vaker urineren, urge-incontinentie, dysurie (pijnlijk of moeilijk urineren), nocturie (’s nachts plassen), stress-incontinentie, UWI (urineweginfecties), problemen met blaaslediging, slappe straal, nadruppelen, retentieblaas.
- Blaasdivertikels (met name bij de man)
Gynaecologisch
- Zwakke bekkenbodem, verzakkingen
Restless Leg Syndroom
- RLS is een onweerstaanbare drang om te bewegen, bij hEDS/HSD komt dit met name voor tijdens de slaap en kan dus ook problemen met de slaap veroorzaken. Soms doen ook de armen mee
Groeipijn
- Dit komt bij EDS/HSD ook voor wanneer men niet meer groeit 😉
Knie
- Patello-femorale pijn
- Patella instabiliteit, (sub)luxatie
- Verkeerde stand van de knie
Voet en Enkel
- Verstuiking, gescheurde enkelbanden
- Peroneus neuropathie (verminderd gevoel boven op de voet)
- Over pronatie (door zakken van de enkel)
- Platvoeten
- Hallux Valgus
- Plantaire fasciitis
- (Sub)luxatie tenen
Algemeen
- Proprioceptieve dysfunctie
- Chronische Vermoeidheid
- Osteo-arthritis
- Osteoporosis
- Cardiovasculaire autonome dysfunctie
- MCAS
- Raynaud
- Complex regionaal pijn syndroom
Bron voor comorbiditeiten bij Ehlers Danlos
Understanding Hypermobile Ehlers-Danlos Syndrome and Hypermobility Spectrum Disorder by Claire Smith